Jak zapobiegać i leczyć odmrożenie stóp?

W okresie zimowym, gdy mamy do czynienia z niskimi temperaturami, nie trudno o przemarznięcie, a nawet odmrożenia. Te drugie najczęściej dotyczą obwodowych części ciała, takich jak dłonie i stopy oraz najbardziej wystających części twarzy – nosa i uszu. Szczególnie narażone są nasze stopy, które znajdują się najbliżej zmarzniętej i zaśnieżonej ziemi. A ponieważ znajdują się też najdalej od serca, to krążenie w nich może być słabsze niż w innych częściach ciała.

Odmrożenie to miejscowa zmiana wywołana niską temperaturą, która może prowadzić do czasowego lub trwałego uszkodzenia ciała. Sprzyja mu długie przebywanie na mrozie bez odpowiedniego obuwia. Do odmrożeń dochodzi zazwyczaj przy temperaturach spadających poniżej 0oC, jednak należy zaznaczyć, że ujemne temperatury nie zawsze są konieczne. Przy zaistnieniu odpowiednich warunków, takich jak silny i zimny wiatr oraz wysoka wilgotność, odmrożenia mogą powstawać nawet przy temperaturach dodatnich.

Przemarznięcia stóp – przyczyny

Jedną z najczęstszych przyczyn odmrożeń stóp jest nieodpowiednie obuwie. Dlatego buty noszone na co dzień w okresie zimowym, czy też buty robocze osób, które wykonują swoją pracę na zewnątrz budynków lub w nieogrzewanych pomieszczeniach powinny być zawsze dostosowane do panujących warunków. Muszą dobrze zabezpieczać nie tylko przed zimnem, ale również przed wilgocią. Warto pamiętać, że do odmrożeń stóp w istotny sposób może przyczyniać się ich przemoczenie. Wilgoć dobrze przewodzi ciepło, dlatego sprzyja szybszemu wychłodzeniu, a następnie odmrożeniu.

Bardzo ważna jest nie tylko odpowiednia budowa obuwia, która zabezpieczy przed zimnem i wilgocią, ale również ich rozmiar. Zbyt ciasne buty robocze, trzewiki lub inne buty zimowe zaburzają krążenie w stopach, co zmniejsza ich odporność na odmrożenia. Sprzyja temu również brak ruchu. Długie pozostawanie w jednej pozycji sprawia, że stopy marzną znacznie szybciej. Innymi czynnikami, które mogą zwiększać ryzyko odmrożeń, jest podeszły wiek, który często wiąże się z pogorszoną wydolnością układu krążenia, a także występowanie cukrzycy, chorób naczyń krwionośnych, przemęczenie, głód, spożywanie narkotyków albo alkoholu.

Objawy odmrożenia

W wyniku przemarznięcia stóp mogą pojawić się takie objawy jak pieczenie i szczypanie, a także brak czucia i blade zabarwienie. Takie zmiany mogą być tylko czasowe, co po ogrzaniu stóp pozwoli przywrócić tkankom właściwe funkcje, a skórze odpowiednie zabarwienie. Niekiedy jednak dochodzi do poważnych odmrożeń, które wymagają konsultacji lekarskiej. Sposób postępowania zależy od stopnia uszkodzenia skóry oraz tkanek znajdujących się pod nią.

Przy odmrożeniach może dochodzić do zmiany zabarwienia skóry, jej suchości oraz uczucia drętwienia. Czasem pojawia się też silny ból oraz uszkodzenia skóry. Poważniejsze zmiany mogą wymagać podania surowicy przeciwtężcowej, a przy mniej niebezpiecznym przemarznięciu stóp można stosować domowe sposoby. Objawami, które powinny nas zaalarmować i skłonić do natychmiastowego udania się do lekarza, jest sinofioletowe zabarwienie skóry, silny obrzęk, wystąpienie pęcherzy z płynem surowiczym.

Jak zapobiegać odmrożeniom stóp?

Odmrożenia stóp mogą być bardzo niebezpieczne i nieść ze sobą poważne konsekwencje zdrowotne. Dlatego zdecydowanie lepiej jest im zapobiegać niż leczyć. Niezwykle istotne jest noszenie odpowiedniego obuwia, niezależnie czy będą to buty BHP, zwykłe buty zimowe, czy kalosze ochronne. Przy ich wyborze należy przyjrzeć się zastosowanym do ich produkcji materiałom. Te powinny doskonale chronić zarówno przed zimnem, jak i przed wilgocią. Ponieważ przepocone stopy przemarzają znacznie szybciej, warto też zwrócić uwagę na sposób odprowadzania wilgoci z obuwia. Jest to szczególnie istotne, gdy wybieramy buty BHP przeznaczone do pracy albo inne obuwie robocze.

Kolejna ważna kwestia, to wybór butów o odpowiednim rozmiarze. W zbyt małych, uciskających stopę butach przemarza się znacznie szybciej. Przy zimowym obuwiu lepiej zdecydować się na rozmiar, który pozostawi w bucie nieco luzu, co umożliwi swobodne noszenie grubej skarpety. W celu lepszej ochrony stopy warto stosować też impregnaty, które zabezpieczają buty przed chłonięciem wody. W niektórych przypadkach skuteczne mogą okazać się również wkładki termiczne do obuwia.

Domowe sposoby na odmrożenia stóp

Jeśli jednak stopy już przemarzną, należy je jak najszybciej ogrzać. Pierwsza pomoc obejmuje przede wszystkim przywrócenie w stopach krążenia. W tym celu należy moczyć nogi w wodzie o coraz wyższej temperaturze, zaczynając od 25oC i stopniowo dochodząc do 40oC. Taki zabieg warto stosować do momentu ogrzania tkanek. Następnie można natrzeć stopy niewielką ilością alkoholu etylowego i w przypadku poważniejszych odmrożeń nałożyć na nie jałowy opatrunek, a następnie udać się do lekarza. Przy zwykłym przemarznięciu zaleca się ogrzanie stóp w ciepłej kąpieli (tak, jak opisano to wyżej), a następnie ubranie ciepłych, bawełnianych skarpet. W celu pobudzenia krążenia można też moczyć nogi w wodzie z solą kuchenną. Pomocne może być również smarowanie odmrożonych miejsc maścią z arniką (stosować tylko na nieuszkodzoną skórę), wcieranie maści ichtiolowej albo stosowanie okładów z ciepłej oliwy.

Odmrożenia stóp mogą być bardzo niebezpieczne. Dlatego zdecydowanie lepiej jest ich unikać, niż leczyć. Wybór odpowiedniego obuwia, które dobrze zabezpiecza przed zimnem i wilgocią, powinien być zawsze priorytetem.